Auteur: fannyalofs

een goede luisteraar. wat een zegen is dat: iemand die graag luistert. 
dat vind ik in zijn algemeenheid, want wat slingeren we met zijn allen toch graag en luid onze mening de wereld in (ondergetekende ook). maar het verhaal van een ander tot je nemen, vooral als dat verhaal afwijkt van het onze, gaat ons beduidend minder makkelijk af.

maar nu even specifiek over muziekluisteraars.
vorig jaar overleed Frans Curvers, een vurig liefhebber van klassieke muziek, en vooral van de avontuurlijke klanken in de hedendaags-klassieke muziek. hij had bij mij en talloze collega-musici een plek in het hart veroverd. jarenlang was hij een enthousiast, haast bezeten muziekluisteraar. hij luisterde veel naar de radio, maar reisde ook het hele land door om bij live concerten aanwezig te zijn, tot op de zeer respectabele leeftijd van 91. ik denk dat ik Frans de afgelopen jaren wel bij zo’n dertig optredens heb getroffen!

wanneer het slotakkoord verstomd was kwam hij graag een praatje maken, over wat er die avond uitgevoerd was en over andere muziek die hem daarbij te binnen schoot. soms stuurde hij de dag erna een wetransfer-pakketje met muzikaal materiaal op, als hij dacht dat wij als musici die muziek wel zouden kunnen waarderen. of stuurde hij gewoon een mailtje waarin hij zei: “zeg, die-en-die obscure componist, daar moet je echt eens wat van luisteren, dit is de moeite waard om uit te zoeken, hier is een link.” in de afgelopen jaren heb ik vaak bij mezelf verzucht: als iedereen toch eens zo vervuld was van zijn of haar hobby! en wat was ik blij als ik hem weer in het publiek zag zitten. het doet je gewoon goed te weten dat er mensen zijn die zo toegewijd muziek luisteren. zijn enthousiasme was ook voor vrienden buitengewoon aanstekelijk. Frans, laat ik hier nog eens zeggen: dank je wel voor al die jaren waarin jij jouw liefde voor muziek zo ruimhartig in het rond hebt gestrooid!

het is heerlijk als je muziek bij iemand landt: blijkbaar doet het ertoe wat je brengt. als er niemand luistert, wat is muziek dan eigenlijk waard? dat staat wat mij betreft te weinig in de schijnwerpers: hoe groot het aandeel van de luisteraar is in het hele theater- en concertgebeuren. het zijn echt niet alleen de performers die iets weggeven en de luisteraars die iets krijgen. het is niet zo dat het publiek passief iets zit te ontvangen. 

soms voel je als uitvoerende heel tastbaar de energie uit de zaal op je af komen, het podium op. ik koester de herinnering aan enkele voorstellingen waar ik het onontkoombare gevoel had dat niet ik de muziek of het muziektheater aan het maken was, maar dat het stuk zichzelf speelde en ik alleen op de golven mee surfte. bij die uitvoeringen leek het of de helft van het stuk zich van podium naar publieksruimte bewoog, bijna buiten mijn invloed om, en de andere helft kwam onze kant op. waar die twee golven elkaar raakten, daar ‘gebeurde’ het stuk. daar gebeurde iets waar de vonken van af spatten. dat waren uitzonderlijke performances. ik heb ze in mijn herinnering gegrift staan als de beste shows.

dat je met heel je wezen een ervaring deelt, iets dat van twee kanten komt. dat voel je op zo’n moment in iedere vezel. en vorig jaar, toen we door alle covidiaanse beperkingen leefden in een vreselijk vacuüm, wisten we allemaal des te duidelijker wat de waarde is van zo’n gedeelde live ervaring. dat we allemaal zowel zender zijn als ontvanger. een ervaring die je niet kunt vervangen door een cd op te zetten of iets te streamen, nevernooitniet.

dan nog heel even over Frans, die luisteraar die ik me met een brede glimlach wil herinneren: publiciste Thea Derks schreef destijds een warm overlijdensbericht op haar blogspot over hem; een mooi stukje vol humor dat hem recht doet. lees het vooral en glimlach mee: https://theaderks.wordpress.com/…/opa-nijlpaard-is…/

het heeft vast al vaak in Psychologie Magazine gestaan: je schuldig voelen is nergens goed voor. het klinkt zo logisch, maar toch ben ik het er niet helemaal mee eens: je schuldig voelen is dan wel naar, maar het is ook een sterke motor om iets in je leven te veranderen. ik vind het een prachtig gegeven dat we ons verantwoordelijk voelen voor dingen die we veroorzaken. als ik verantwoordelijk ben voor positieve gebeurtenissen gloei ik van voldoening, en als ik negatieve dingen veroorzaak, voel ik me schuldig. dan werkt het als een rookmelder die me op onprettig schelle toon vertelt: hier moet je iets mee doen. nu. schuldgevoel is dus wél ergens goed voor.

laatst kwam ik nog zoiets tegen uit de categorie ‘stop met je schuldig te voelen’. op de webstek van Happy Towels (biologische hamamdoeken) las ik: “Elke keer als ik in het vliegtuig stap, voel ik me ’n beetje schuldig. Waarom? Omdat vliegtuigen erg vervuilend zijn, vooral door de hoge CO2-uitstoot. Sinds kort weet ik dat er manieren zijn om CO2-uitstoot van je vliegreis te compenseren. Daar ben ik superblij mee!”   
en dan wordt er uitgelegd dat je met bijv. GreenSeat (*) een bedrag kunt doneren om je CO2-uitstoot te compenseren (kan trouwens ook met EcoTree, en Trees for All, en nog een hele reeks andere bedrijven). klinkt best oké, maar zit er niet een addertje onder het gras met al dat gecompenseer? wordt je verantwoordelijkheidsgevoel in slaap gesust? bij het opgewekte ‘things can only get better’ toontje op de Happy Towels-webstek kreeg ik een erg ongemakkelijk gevoel (nee geen schuldgevoel): als je compensatie koopt voor de vervuiling die je veroorzaakt, voel je je dan nog verantwoordelijk voor de gevolgen van jouw beslissingen? ga je je dan nog afvragen of een volgende vlucht wel nodig is? of ga je dan misschien nog méér vliegen? en hoeveel compenseren we eigenlijk?

dat je herstelt wat door jouw toedoen vernield wordt vind ik een mooi gegeven, en ik heb in het verleden zelf ook de vliegreizen gecompenseerd die ik voor mijn werk moest maken, wat ik gemiddeld eens per drie jaar moet. begin 2020 had ik bijvoorbeeld een aanbieding voor een fantastisch werkproject in Nieuw-Zeeland. oei, vuil ver weg vliegen. maar hoera, KLM bood de mogelijkheid om te compenseren.
einde schuldgevoel?
om mijn CO2-uitstoot te compenseren hoefde ik volgens de website welgeteld €2,85 neer te tellen bij KLM. hè? €2,85? niet echt een wereldbedrag voor zo’n wereldreis – veel verder weg dan Nieuw-Zeeland kom je immers niet op deze aardkloot. dat bedrag maakte mij sceptisch. ik ging het bij wijze van second opinion eens narekenen op EcoTree.com: hoeveel bomen hebben we nodig om ‘mijn’ CO2-uitstoot terug te draaien (dus mijn stoel in dat vliegtuig van Schiphol via Dubai en Sydney naar Wellington)? volgens EcoTree.com zo’n 161 volwassen bomen. prijskaartje hiervoor: meer dan 1400 euro. en die €2,85 bij KLM, waarvoor waren die nu eigenlijk? ik moet het ze toch eens vragen. misschien hebben ze voor dat bedrag een eenjarige plant kunnen kopen bij een tuincentrum? toegegeven, een geranium zet ook CO2 om in zuurstof…

1400 euri voor klimaatcompensatie klinkt natuurlijk veel aannemelijker. het is een smak geld, en toch is zelfs dat nog maar een lapmiddel. want, zoals EcoTree ook zelf zegt: “alleen compenseren is nooit een totale oplossing voor de wereldwijde toename van CO2-uitstoot.” en dat begrijp ik heel goed: ‘mijn’ vliegtuig is nu eenmaal heen en weer gevlogen, en heeft broeikassen uitgestoten. mogelijk kan er op termijn iets van de schade ongedaan worden gemaakt, maar zeker is dat de vervuiling er nu is, doordat ik die mogelijk heb gemaakt. dat is een simpel en helder feit.

de bottom line is natuurlijk ontzettend simpel: vlieg niet meer. maar wel minder. zeker niet meer van Schiphol naar Londen, Parijs, Berlijn, of andere plekken die best bereisbaar zijn met andere vervoersmiddelen. ja hee zeg! wat gebeurt er met mijn weekendje Berlijn? moet ik dan een hele dag in de trein zitten, en een hele dag terug? hou ik nog tijd over in Berlijn? moet ik alles opgeven voor het goede doel? tja, moeilijke vraag. bovendien een ontzettend goede en nuttige vraag: wat je eigenlijk kunt missen, en of je zo’n weekendje eigenlijk echt nodig hebt.
online vond ik enkele nuttige reistips over duurzamer reizen, die -hulde!- helemaal niet betweterig zijn opgesteld: bijv. betterplaces.nl/eerste-hulp-bij-vliegschaamte.

zelf heb ik ook lang geworsteld met de vraag of ik van mijzelf wel naar Nieuw-Zeeland ‘mocht’. ik heb uiteindelijk tegen mezelf gezegd: ik wil werk. ik gooi mijn ruiten in als ik dit niet doe; het is een prachtig project, waar ik veel aan zal hebben. dus maakte ik dit keer die keus. maar het moet gezegd (nu ik toch bezig ben om met mijn schuldgevoelens af te rekenen): ik had ook kunnen beslissen om niet naar Nieuw-Zeeland te gaan.

toen ik daar was heb ik een natuurreservaat bezocht, op mijn ene vrije dag.
het was één van de meest prachtige plekken waar ik ooit ben geweest. ik ben nog krachtiger gaan voelen dat die prachtige plek mijn bescherming nodig heeft.

* voor de nieuwsgierige lezer/es: wat is de link tussen GreenSeat en Happy Towels? GreenSeat wilde haar naamsbekendheid vergroten en duurzaam reizen op de kaart zetten, en daarom gaf het compensatiebedrijf hamamdoeken van Happy Towels weg via Facebook.

geestig.
en licht verontrustend.
ik heb een onbenullig tekstprogramma op mijn computer dat mijn mailtjes scant op typefouten. laten we het programma voor nu maar even Sqrib® noemen, dan doe ik hier niet aan shaming of sluikreclame. ik ben er voorzichtig tevreden mee, want het heeft mij al vaak geholpen bij de keuze of ik een pannenkoek of liever een pannekoek ging eten, en ook heeft het de kwestie tezamen versus tesamen voor mij opgelost. dat Sqrib® dergelijke momenten van existentiële twijfel wegneemt, is natuurlijk heuglijk.
(of heugelijk? Sqrib® keurt dit allebei goed.)
en als ik weer eens iets heb geüpdatet in mijn to-do lijst, ben ik opgelucht dat het woord er correct staat, al kan ik een spierspasme van pijn bij het aanzien van die lelijke spelling niet onderdrukken. maar ja: wijze mannen en vrouwen hebben zich gedurende verhitte debatten jarenlang gebogen over een acceptabel midden tussen Nederlandse en Engelse spellingregels, zoals geüpdatet. geen geringe prestatie, want het Engels ként niet eens spellingsregels: alleen een woordenschat van pakweg 615.000 woorden met 600.000 spellingsuitzonderingen – dus wie ben ik om hier opnieuw aan te gaan sjorren? kortom: ook hier bewijst Sqrib®Autocorrect mij weer een waardevolle dienst.

vervelend is echter dat het programma mijn spelling ook ongevraagd verandert, een functie die ik tot mijn frustratie niet uit kan zetten. ik zeg bewust níét dat het mijn spelling verbetert, want er gebeuren soms merkwaardige dingen.

ik ben bijvoorbeeld nogal hopeloos verslingerd aan ouderwetsigheden, en dus schreef ik laatst: “of u nu tarwe eet danwel spelt”… wat niet juist is, het moet dan wel zijn, zo leert ons het Genootschap Onze Taal. wat zou het fijn zijn als Sqrib® die spelfout tot twee woordjes uiteen had getrokken. maar nee. het programma maakte er dansel van, een woord dat ik nog niet terug heb kunnen vinden in de gecombineerde kennis van de dikke Van Dale, Duden, de Larousse of enig Oxford-woordenboek, en dat vind ik lichtelijk verontrustend. verder verandert het programma de term mailaanbieders, hoewel dat toch een mooi Nederlands woord is voor providers, consequent in mailaanbidders.
ik ken die mailaanbidders niet, maar misschien is dit een geheim genootschap dat in de krochten van het dark web samenkomt?

ergerlijker is dat ik onmogelijk rechtstreeks naar het bedrijf wetransfer kan verwijzen omdat Sqrib® altijd denkt dat ik een wed-transfer wil afsluiten – wat dat ook moge zijn (het woord ruikt naar paardenraces en match fixing).
en laatst moest ik zelfs verduren dat mijn nieuwe snowboots zogenaamd ‘verbeterd’ werden in snotboots – wat ik overigens een heel geestig, beeldend woord vind: als moeder van een meisje van 8 schieten er meteen beelden door mijn hoofd van hoe ik mij, gelaarsd en wel, een moeizame weg ploeg tegen de trage stroom in van een onderaardse plakrivier van magnetisch glow-in-the-dark slijm. voor dit soort moederschap heb je wel boots nodig zeg, dus bij deze zeg ik toch maar: dank autocorrect! ook heb ik laatst dankbaar gelachen toen Sqrib® mij omdoopte tot ‘zangeres en jodiumkunstenares’ .

wat er ook door mijn hoofd schiet bij zo’n auto-(in)correctie, is dit: dat er bij Microsoft, Apple, Google, of een andere Big Tech-mastodont een jongeman met meer kennis en minder sociale vaardigheden dan zijn meerderen slinks is weggepromoveerd naar de functie van Head of Sqrib®Autocorrect Department. sinds zijn benoeming woont deze jongeman achter zijn toetsenbord in een onvindbaar kamertje en neemt daar stilletjes wraak op zijn hogergeplaatste collega’s en op iedere toevallige taalfreak die zijn programma gebruikt.

ik zie voor me hoe hij erop los programmeert en hoe hij al giechelend elk negentienhonderdennegenennegende woord van zijn lijst voorziet van een bewust fout geprogrammeerde alternatieve spelling. dat getal is trouwens verre van willekeurig gekozen: 1999 is zijn geboortejaar. we mogen dus concluderen dat hij een verfijnd gevoel voor humor heeft, dat helaas niet besteed is aan de grote massa. ik stel me voor hoe hij zich daar zit te verkneukelen van de voorpret, en hoe er sinds de release van het programma meermaals per dag een belletje afgaat op zijn desktop, telkens wanneer ik (of een andere verbeten woordverbeteraar) op mijn computer één van ZIJN woorden intik, en vervolgens tot vijf keer toe probeer zadencracker te maken van wat het programma geduldig verbetert naar zedencracker.
ziet u die cracker trouwens al voor zich? een zeer lustopwekkend hartig koekje misschien?
ik hoop maar dat Mr. Sqrib® Autocorrect ervan geniet; ik gun iedereen zijn lolletje. ondanks de frustratie heeft het fenomeen ook al menig glimlach op mijn gezicht getoverd.

verhip, misschien lijk ik op hem.

heeft u enig idee welke werkelijkheid er écht achter dit vreemde fenomeen schuilgaat? laat het me weten – truth is stranger than fiction, en ik ben dol op taalverhalen die het daglicht niet weten te bereiken.

Margot Robbie is verkozen tot mooiste vrouw ter wereld!
of nee, herstel: de meest sexy vrouw ter wereld.
de meest sexy? van pakweg 7 miljard vrouwen?

nou ja, niet zomaar alle vrouwen deden mee.
je moest wel een beroemdheid zijn. met modellenmaten. en jong. onder de 30 geloof ik.
oké. maar zij is dus de meest sexy van alle jonge celebs met modellenmaten van de hele wereld?

nee, dat niet… maar wel van de celebs in de Westerse wereld.
oh, nou ja, dat zijn er nog steeds wel een flink aantal, toch?

jazeker. al was de groep vrouwen die verkiesbaar waren van tevoren geselecteerd door een groep mannen die in tijdschriftenland belangrijk zijn. Westers tijdschriftenland, wel te verstaan. in die groep hebben mannen, Westerse mannen, een volgorde aangebracht.
hebben alle Westerse mannen dan gestemd? tjonge… toch mijn pa eens vragen….

nee joh! alleen FHM-mannen.
eh… FHM? is dat iets besmettelijks?

dat is een mannentijdschrift. dus de volgorde is gemaakt door mannen die ofwel dat tijdschrift lezen, of die genoeg op internet rondhangen in hun vrije tijd om de stemoproep te lezen en op te volgen. oh, en die heteroseksueel genoeg zijn om een vrouw sexy te vinden.
jaja, leuk, maar ik ben de draad een beetje kwijt. wat heeft ze nou gewonnen, onze Margot?

nou, ze is dus die ene jonge beroemdheid-met-modellenmaten in de Westerse wereld die in de smaak valt bij Amerikaanse tijdschriftmagnaten en die daarna het meest gekozen is door een groep Westerse hetero-mannen die FHM lezen of aan internet verslaafd zijn.
nou, ik vind het toch knap van haar hoor! dat je dus in al die categorieën past.

namens ons allemaal hartelijk gefeliciteerd, Margot Robbie! 😉