ode aan de luisteraar

een goede luisteraar. wat een zegen is dat: iemand die graag luistert. 
dat vind ik in zijn algemeenheid, want wat slingeren we met zijn allen toch graag en luid onze mening de wereld in (ondergetekende ook). maar het verhaal van een ander tot je nemen, vooral als dat verhaal afwijkt van het onze, gaat ons beduidend minder makkelijk af.

maar nu even specifiek over muziekluisteraars.
vorig jaar overleed Frans Curvers, een vurig liefhebber van klassieke muziek, en vooral van de avontuurlijke klanken in de hedendaags-klassieke muziek. hij had bij mij en talloze collega-musici een plek in het hart veroverd. jarenlang was hij een enthousiast, haast bezeten muziekluisteraar. hij luisterde veel naar de radio, maar reisde ook het hele land door om bij live concerten aanwezig te zijn, tot op de zeer respectabele leeftijd van 91. ik denk dat ik Frans de afgelopen jaren wel bij zo’n dertig optredens heb getroffen!

wanneer het slotakkoord verstomd was kwam hij graag een praatje maken, over wat er die avond uitgevoerd was en over andere muziek die hem daarbij te binnen schoot. soms stuurde hij de dag erna een wetransfer-pakketje met muzikaal materiaal op, als hij dacht dat wij als musici die muziek wel zouden kunnen waarderen. of stuurde hij gewoon een mailtje waarin hij zei: “zeg, die-en-die obscure componist, daar moet je echt eens wat van luisteren, dit is de moeite waard om uit te zoeken, hier is een link.” in de afgelopen jaren heb ik vaak bij mezelf verzucht: als iedereen toch eens zo vervuld was van zijn of haar hobby! en wat was ik blij als ik hem weer in het publiek zag zitten. het doet je gewoon goed te weten dat er mensen zijn die zo toegewijd muziek luisteren. zijn enthousiasme was ook voor vrienden buitengewoon aanstekelijk. Frans, laat ik hier nog eens zeggen: dank je wel voor al die jaren waarin jij jouw liefde voor muziek zo ruimhartig in het rond hebt gestrooid!

het is heerlijk als je muziek bij iemand landt: blijkbaar doet het ertoe wat je brengt. als er niemand luistert, wat is muziek dan eigenlijk waard? dat staat wat mij betreft te weinig in de schijnwerpers: hoe groot het aandeel van de luisteraar is in het hele theater- en concertgebeuren. het zijn echt niet alleen de performers die iets weggeven en de luisteraars die iets krijgen. het is niet zo dat het publiek passief iets zit te ontvangen. 

soms voel je als uitvoerende heel tastbaar de energie uit de zaal op je af komen, het podium op. ik koester de herinnering aan enkele voorstellingen waar ik het onontkoombare gevoel had dat niet ik de muziek of het muziektheater aan het maken was, maar dat het stuk zichzelf speelde en ik alleen op de golven mee surfte. bij die uitvoeringen leek het of de helft van het stuk zich van podium naar publieksruimte bewoog, bijna buiten mijn invloed om, en de andere helft kwam onze kant op. waar die twee golven elkaar raakten, daar ‘gebeurde’ het stuk. daar gebeurde iets waar de vonken van af spatten. dat waren uitzonderlijke performances. ik heb ze in mijn herinnering gegrift staan als de beste shows.

dat je met heel je wezen een ervaring deelt, iets dat van twee kanten komt. dat voel je op zo’n moment in iedere vezel. en vorig jaar, toen we door alle covidiaanse beperkingen leefden in een vreselijk vacuüm, wisten we allemaal des te duidelijker wat de waarde is van zo’n gedeelde live ervaring. dat we allemaal zowel zender zijn als ontvanger. een ervaring die je niet kunt vervangen door een cd op te zetten of iets te streamen, nevernooitniet.

dan nog heel even over Frans, die luisteraar die ik me met een brede glimlach wil herinneren: publiciste Thea Derks schreef destijds een warm overlijdensbericht op haar blogspot over hem; een mooi stukje vol humor dat hem recht doet. lees het vooral en glimlach mee: https://theaderks.wordpress.com/…/opa-nijlpaard-is…/